Βασικός στόχος του νόμου περί τεχνητής νοημοσύνης είναι να δώσει στους δημιουργούς, τους καλλιτέχνες, τους ερμηνευτές και άλλους κατόχους δικαιωμάτων εργαλεία για να ασκήσουν και να επιβάλουν τα δικαιώματά τους, απαιτώντας από τους παρόχους τεχνητής νοημοσύνης γενικού σκοπού (GPAI) να θεσπίσουν μέτρα για τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα και να παρέχουν μια επαρκώς λεπτομερή περίληψη του περιεχομένου που αφομοιώνεται και χρησιμοποιείται για την εκπαίδευση των μοντέλων AI. Αυτό αναγνωρίστηκε από τον νομοθέτη της ΕΕ ως βασικό μέσο για την υποστήριξη της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη και την προστασία των δημιουργικών τομέων της ΕΕ που εξελίσσουν το πολιτιστικό και οικονομικό τοπίο της.
Ωστόσο, το τρίτο προσχέδιο του Κώδικα Ορθής Πρακτικής για την GPAI αντιπροσωπεύει ένα ακόμη βήμα μακριά από την επίτευξη αυτού του στόχου. Δημιουργεί νομική αβεβαιότητα, παρερμηνεύει τη νομοθεσία της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα και υπονομεύει τις υποχρεώσεις που ορίζονται μέσα στον ίδιο τον νόμο AI. Αντί να προβλέπει ένα ισχυρό πλαίσιο συμμόρφωσης, θέτει τον πήχη τόσο χαμηλά, ώστε να μην παρέχει ουσιαστική βοήθεια στους δημιουργούς, τους ερμηνευτές και άλλους κατόχους δικαιωμάτων για την άσκηση ή την επιβολή των δικαιωμάτων τους. Ακόμη πιο ουσιαστικά, δεν θα διασφαλίζει, επίσης, ότι οι πάροχοι GPAI θα συμμορφώνονται, είτε με τη νομοθεσία της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα, είτε με τον νόμο AI.
Συμμετείχαμε εποικοδομητικά στη διαδικασία σύνταξης και σχολιάσαμε ουσιαστικά τα προηγούμενα προσχέδια του Κώδικα Ορθής Πρακτικής, υπογραμμίζοντας σοβαρές ελλείψεις που επηρεάζουν όλους τους δημιουργικούς τομείς. Ωστόσο, οι συντάκτες του Κώδικα σε μεγάλο βαθμό αγνόησαν ή απέρριψαν αυτά τα σχόλια. Δυστυχώς, το τρίτο σχέδιο δεν πληροί την απαίτηση επάρκειας που προβλέπεται από τον νόμο της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη και, ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να εγκριθεί χωρίς ουσιαστικές βελτιώσεις. Κανένας κώδικας δεν θα ήταν καλύτερος από το εκ βάθρων ελαττωματικό τρίτο προσχέδιο.
Το τρίτο προσχέδιο μειώνει περαιτέρω την υποχρέωση διασφάλισης της συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα και τον ίδιο τον νόμο περί τεχνητής νοημοσύνης. Σε πολλά σημεία αναφέρει ότι οι πάροχοι GPAI πρέπει απλώς να καταβάλλουν «εύλογες προσπάθειες» για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα. Ωστόσο, οι «εύλογες προσπάθειες» ή η απλή ενθάρρυνση των παρόχων GPAI να λάβουν μέτρα, δεν επαρκούν για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα ή τον νόμο AI.
Το προσχέδιο ακυρώνει την ευθύνη των παρόχων GPAI να αναλάβουν τη δέουσα επιμέλεια για να διασφαλίσουν ότι τα σύνολα δεδομένων τρίτων που χρησιμοποιούν για την εκπαίδευση των μοντέλων τους δεν παραβιάζουν πνευματικά δικαιώματα. Αυτό όχι μόνο θα εξαλείφει κάθε ουσιαστική υποχρέωση δέουσας επιμέλειας για συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα και τον νόμο περί τεχνητής νοημοσύνης, αλλά κινδυνεύει, επίσης, να οδηγήσει τους παρόχους GPAI σε παραβιάσεις πνευματικών δικαιωμάτων.
Το τρίτο προσχέδιο συνεχίζει να καθιστά ανούσιο το δικαίωμα των δημιουργών, των ερμηνευτών και άλλων κατόχων δικαιωμάτων, το οποίο συνίσταται να επιλέγουν πώς διατηρούν τα δικαιώματά τους. Επίσης, δεν παρέχει ουσιαστική καθοδήγηση σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν οι πάροχοι GPAI για να συμμορφωθούν με αυτές τις δηλώσεις επιφύλαξης. Το προσχέδιο προτείνει περαιτέρω ότι οι πάροχοι GPAI θα μπορούσαν να συμμορφωθούν με την απαίτηση «νόμιμης πρόσβασης» αποκλειστικά τηρώντας τα τεχνικά μέτρα ελέγχου πρόσβασης, σε συνδυασμό με «εύλογες προσπάθειες» για τον αποκλεισμό μόνο ενός περιορισμένου και ημιτελούς συνόλου ιστοσελίδων πειρατείας από την εκπαίδευση. Δεδομένου ότι η νόμιμη πρόσβαση αποτελεί υποχρεωτική απαίτηση για την επιλεξιμότητα στις εξαιρέσεις TDM, εάν ισχύουν, αυτό το μέτρο δεν πληροί το πρότυπο που ορίζει το ουσιαστικό ενωσιακό δίκαιο για τα πνευματικά δικαιώματα. Επιπλέον, όχι μόνο παρερμηνεύει τη νομοθεσία της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα, αλλά επίσης δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα σχετικά με τον τρόπο πρόσβασης και διανομής πειρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο.
Το τρίτο προσχέδιο καταργεί πλήρως τις απαιτήσεις για την απόδειξη της διαφάνειας όσον αφορά τη συμμόρφωση των παρόχων GPAI με τους σωστούς μηχανισμούς κράτησης. Οι πάροχοι τεχνητής νοημοσύνης δεν υποχρεούνται να αποκαλύπτουν εάν ή πώς συμμορφώνονται με τις επιφυλάξεις δικαιωμάτων που εκφράζονται από δημιουργούς, ερμηνευτές και άλλους κατόχους δικαιωμάτων. Παρά τις έντονες αντιρρήσεις και τις εκτενείς εξηγήσεις για την ανεπάρκειά του, το robots.txt εξακολουθεί να θεωρείται ως η μόνη μέθοδος που πρέπει να αναγνωρίζουν και στην οποία να ανταποκρίνονται οι πάροχοι τεχνητής νοημοσύνης, ενώ άλλες μέθοδοι δήλωσης επιφύλαξης αγνοούνται ή αντιμετωπίζονται ως προαιρετικές, σε άμεση αντίθεση με το δίκαιο της ΕΕ.
Επιπλέον, το μέτρο για τους παρόχους GPAI να εισαγάγουν μια διαδικασία καταγγελιών πνευματικών δικαιωμάτων απαιτεί μόνο την εισαγωγή ενός μηχανισμού υποβολής καταγγελιών μόνο σε σχέση με τον Κώδικα Ορθής Πρακτικής και χωρίς καμία αναφορά στα μέτρα που πρέπει να λάβουν οι πάροχοι GPAI για την επίλυσή τους, καθιστώντας το μια κενή χειρονομία και όχι ένα ουσιαστικό εργαλείο επιβολής.
Ο Κώδικας Πρακτικής θα πρέπει να παρέχει τα κατάλληλα μέτρα για να διευκολύνει και να πείσει τα μοντέλα GPAI να σέβονται τις δύο βασικές αρχές της νομοθεσίας περί πνευματικών δικαιωμάτων: θα πρέπει να αναζητούν προηγούμενη συναίνεση και να απέχουν από μη εξουσιοδοτημένες χρήσεις υλικού που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα. Ο Κώδικας Πρακτικής θα πρέπει, επίσης, να καταστήσει σαφές, όπως εξήγησε επίσης η EVP MS Virkkunen στην πρόσφατη απάντησή της σε κοινοβουλευτική ερώτηση, ότι οι υποχρεώσεις στο νόμο AI χρησιμοποιούνται όταν ένας πάροχος GPAI τοποθετεί το μοντέλο του στην αγορά της ΕΕ, ανεξάρτητα από το πού είναι εγκατεστημένος αυτός ο πάροχος ή πού έλαβε χώρα η εκπαίδευση αυτού του μοντέλου.
Ο Κώδικας Πρακτικής πρέπει, επιπλέον, να συνδυάζεται με ένα αποτελεσματικό πρότυπο για την «αρκετά λεπτομερή περίληψη του περιεχομένου που χρησιμοποιείται για εκπαίδευση», που θα επιτρέπει στους δημιουργούς, τους ερμηνευτές και άλλους κατόχους δικαιωμάτων να ασκούν ή να επιβάλλουν αποτελεσματικά τα δικαιώματά τους. Η ουσιαστική, αξιόπιστη διαφάνεια σχετικά με το περιεχόμενο που χρησιμοποιείται για εκπαίδευση και άλλους σκοπούς, και η αποκάλυψή του, δεν είναι μόνο εφικτή, αλλά μπορεί να επιτευχθεί με μικρή τεχνική ή οικονομική προσπάθεια. Η κατάχρηση του νόμου περί εμπορικού απορρήτου για την απόκρυψη παραβιάσεων θα καθιστούσε την υποχρέωση άσκοπη και θα παρεμπόδιζε το θεμελιώδες δικαίωμα των κατόχων δικαιωμάτων να ασκούν και να επιβάλλουν τα δικαιώματά τους.
Η πρόθεση του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη της ΕΕ ήταν να επιτρέψει την ανάπτυξη υπεύθυνης τεχνητής νοημοσύνης και να διασφαλίσει ότι οι πολιτιστικοί και δημιουργικοί τομείς μπορούν να συνεχίσουν να αναπτύσσονται σε όλες τις ευρωπαϊκές επικράτειες. Σε πλήρη αντίθεση με αυτό, το τρίτο σχέδιο του κώδικα πρακτικής GPAI θέτει ένα πρότυπο εφαρμογής που υπονομεύει τους στόχους του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη, αντιβαίνει το δίκαιο της ΕΕ και αγνοεί την πρόθεση του νομοθέτη της ΕΕ.
Επομένως, το τρίτο σχέδιο είναι εντελώς απαράδεκτο. Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε τον κώδικα πρακτικής GPAI στην τρέχουσα έκδοσή του. Κανένας κώδικας δεν θα ήταν καλύτερος από το εκ βάθρων ελαττωματικό τρίτο προσχέδιο.