Βρυξέλλες, 17 Φεβρουαρίου 2025
Αγαπητή Εκτελεστική Αντιπρόεδρε Virkkunen,
Αγαπητέ Επίτροπε Micallef,
Ως αντιπροσωπευτικές οργανώσεις δημιουργών και ερμηνευτών από όλους τους κλάδους, με την ιδιότητά τους ως δημιουργικοί εργαζόμενοι και κάτοχοι δικαιωμάτων (πνευματικά δικαιώματα και συγγενικά δικαιώματα), σας γράφουμε για να εκφράσουμε τις ανησυχίες μας σχετικά με το δεύτερο προσχέδιο αυτού του Κώδικα Πρακτικής, το οποίο δημοσιεύτηκε πρόσφατα και συζητήθηκε.
Ως έχει επί του παρόντος, το εν λόγω προσχέδιο δεν παρουσιάζει επαρκή πρόοδο και δεν λαμβάνει υπόψη τα σχόλια που έχουν εκφράσει οι οργανισμοί μας. Στην πραγματικότητα, όσον αφορά τη διαφάνεια και τον σεβασμό των πνευματικών δικαιωμάτων, φαίνεται ότι κάνει αρκετά βήματα προς τα πίσω.
Ένα ουσιαστικό μέρος της αποστολής που λάβατε και οι δύο συνίσταται στη στενή συνεργασία για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής AI για τις πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες. Κατά τις ακροάσεις επιβεβαίωσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συμφωνήσατε ότι, για ό,τι αφορά την τεχνητή νοημοσύνη και τα πνευματικά δικαιώματα, πρέπει να "βεβαιωθούμε ότι τα δικαιώματα των κατόχων δικαιωμάτων και τα δικαιώματα του δημιουργικού τομέα γίνονται σεβαστά στην περίπτωση αυτή και ότι θα έχουν επίσης δίκαιη αμοιβή όταν χρησιμοποιείται η εργασία τους" και ότι "κανείς δεν πρέπει να χρησιμοποιεί την εργασία άλλων ανθρώπων και να κάνει επιχειρηματική δραστηριότητα από αυτήν χωρίς αποζημίωση".
Σύμφωνα με αυτές τις δηλώσεις και τις διατάξεις του νόμου περί τεχνητής νοημοσύνης, ο Κώδικας Πρακτικής θα πρέπει επομένως να σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους παρόχους τεχνητής νοημοσύνης γενικού σκοπού (GPAI) να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν μια πολιτική πνευματικών δικαιωμάτων που είναι σύμφωνη με αυτόν τον στόχο και βάσει της οποίας μπορεί να διαπιστωθεί η συμμόρφωσή τους με το κεκτημένο για τα πνευματικά δικαιώματα.
Ωστόσο, η διατύπωση που επιλέχθηκε στο τρέχον σχέδιο υπονομεύει αυτόν ακριβώς τον στόχο και αποδυναμώνει το κεκτημένο. Οι νομικές υποχρεώσεις περιορίζονται σε απλές δεσμεύσεις για εύλογες και ανάλογες προσπάθειες (βλ. μέτρο 2.4 σχετικά με τη νόμιμη πρόσβαση), ή μερικές φορές περιορίζονται σε απλή ενθάρρυνση να ληφθούν υπόψη (βλ. μέτρο 2.5 για γνωστούς ιστότοπους παραβίασης).
Επιπλέον, παρά την ομόφωνη κριτική από την κοινότητα των κατόχων δικαιωμάτων σχετικά με το πρώτο προσχέδιο για την παροχή αδικαιολόγητης προνομιακής μεταχείρισης στα πρωτόκολλα robot.txt, ως μέσο εξαίρεσης από την εξόρυξη κειμένου και δεδομένων (TDM), το δεύτερο προσχέδιο συνεχίζει να υποστηρίζει αυτήν την απαράδεκτη διάκριση.
Το τρέχον προσχέδιο εισάγει επίσης τις εξαιρέσεις των KPI (βασικών δεικτών απόδοσης) για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δίνοντάς τους την εντύπωση ότι εξαιρούνται από ορισμένες παραβιάσεις πνευματικών δικαιωμάτων. Με αυτόν τον τρόπο, ο Κώδικας Δεοντολογίας εκθέτει την ίδια την ομάδα παρόχων που η ΕΕ επιθυμεί να υποστηρίξει, στον κίνδυνο δικαστικής αγωγής και ευθύνης. Έχουμε την άποψη ότι η χωρητικότητα του μοντέλου, και όχι το μέγεθος του παρόχου GPAI, είναι το μόνο πράγμα που πρέπει τελικά να έχει σημασία. Επιπλέον, αυτή η αμφισβητήσιμη προνομιακή μεταχείριση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον τεράστιο διοικητικό φόρτο που πρέπει να φέρουν οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές, ως άτομα και περιστασιακά ως μικρομεσαίες επιχειρήσεις, για να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους.
Τα παραπάνω σχόλια - ενδεικτικά μιας απομάκρυνσης από τη νομοθεσία της ΕΕ - ισχύουν εξίσου για το «Υπόδειγμα περίληψης των δεδομένων εκπαίδευσης» που επεξεργάστηκε παράλληλα το AI OIice. Η τρέχουσα έκδοση δεν παρέχει στα μέρη με έννομα συμφέροντα πλήρη και σαφή εικόνα των διαθέσιμων πληροφοριών και του τρόπου πρόσβασης σε αυτές. Ως εκ τούτου, διατρέχει τον κίνδυνο να περιορίσει την υποχρέωση διαφάνειας στο περιεχόμενο της ίδιας της περίληψης, καθώς και να καταστήσει αδύνατο να εξακριβωθεί εάν οι πάροχοι τεχνητής νοημοσύνης είχαν νόμιμη πρόσβαση στο περιεχόμενο που χρησιμοποιούν.
Τέλος, λυπούμαστε που η μεθοδολογία που επέλεξε το Γραφείο AI αποτυγχάνει να εξασφαλίσει ουσιαστική συμμετοχή των ενδιαφερομένων και στερείται διαφάνειας σχετικά με το ποιος πραγματικά συμμετέχει.
Η ΕΕ έχει πρωτοστατήσει στη θέσπιση κανονισμών για έναν υπεύθυνο και αξιόπιστο τομέα τεχνητής νοημοσύνης. Ο Κώδικας Πρακτικής και το Πρότυπο είναι σημαντικά εργαλεία για την επίτευξη αυτού του στόχου. Δυστυχώς, και τα δύο εργαλεία φαίνεται να στρέφονται υπέρ των παρόχων GPAI και να επικεντρώνονται κυρίως στην αποτροπή της ευθύνης τους.
Χωρίς επείγουσα παρέμβαση και αλλαγή της μεθοδολογίας που εφαρμόζει το Γραφείο AI, θα ενθαρρύνουν μόνο την αποφυγή ευθυνών και θα διαβρώσουν την εμπιστοσύνη, υπονομεύοντας τελικά τον ίδιο τους τον σκοπό. Το πιο σημαντικό, αυτό θα οδηγήσει σε αυξημένες δικαστικές διαφορές και νομική αβεβαιότητα, τόσο για τους κατόχους δικαιωμάτων, όσο και για τους παρόχους τεχνητής νοημοσύνης.
Αυτή η αβεβαιότητα επιδεινώνεται από την υπόθεση της Επιτροπής ότι η Νομοθετική Πράξη ΤΝ και η εξαίρεση TDM παρέχουν μια αρκετά σταθερή βάση για την επίτευξη μιας λειτουργικής ισορροπίας μεταξύ των συμφερόντων των παρόχων GPAI και των κατόχων δικαιωμάτων – αν και αρκετά κράτη μέλη και ακαδημαϊκοί αμφισβητούν το εύρος της εφαρμογής της εξαίρεσης TDM.
Ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στους δημιουργούς και τους ερμηνευτές που εκπροσωπούμε, αποτελεί συστημικό κίνδυνο. Για να εξασφαλίσει μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ της παροχής πρόσβασης στους παρόχους τεχνητής νοημοσύνης στην πολιτιστική μας κληρονομιά, και της διασφάλισης της προστασίας και της δίκαιης αμοιβής των δημιουργών και των ερμηνευτών μας, η ΕΕ θα πρέπει να ενθαρρύνει την ανάπτυξη μιας υπεύθυνης βιομηχανίας τεχνητής νοημοσύνης που βοηθά την ανθρώπινη δημιουργικότητα να παραμείνει στην καρδιά του πολιτισμού μας.
Ως εκ τούτου, σας ζητάμε να διορθώσετε επειγόντως αυτές τις αδυναμίες στο τρίτο προσχέδιο του Κώδικα Πρακτικής και να αναπτύξετε μια στρατηγική τεχνητής νοημοσύνης για τις πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες που θα σέβεται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας των δημιουργών και των καλλιτεχνών μας. Στις περιπτώσεις που επιτρέπεται η χρήση των έργων τους, είναι σημαντικό να αμείβονται δίκαια για να διασφαλιστεί ότι η ανθρώπινη δημιουργικότητα συνεχίζει να ανθίζει.
Για να διασφαλίσουμε ότι οι απόψεις μας θα ακουστούν, θα προτείναμε με σεβασμό να μας δοθεί η ευκαιρία να συναντηθούμε μαζί σας και να συζητήσουμε περαιτέρω αυτά τα θέματα.
Υπογράφοντες Οργανισμοί
- AEPO-ARTIS (Ένωση Ευρωπαϊκών Οργανισμών Ερμηνευτών)
- CEATL (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ενώσεων Μεταφραστών Λογοτεχνίας)
- ECSA (Ευρωπαϊκή Συμμαχία Συνθετών και Τραγουδιστών)
- EFJ (Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων)
- EVA (Ευρωπαίοι Εικαστικοί Καλλιτέχνες)
- EWC (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συγγραφέων)
- FERA (Ομοσπονδία Ευρωπαίων Σκηνοθετών)
- FIA (Διεθνής Ομοσπονδία Ηθοποιών)
- FIM (Διεθνής Ομοσπονδία Μουσικών)
- FSE (Ομοσπονδία Σεναριογράφων στην Ευρώπη)
- IAO (Διεθνής Οργανισμός Καλλιτεχνών)
- IFJ (Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων)
- SAA (Εταιρεία Δημιουργών Οπτικοακουστικών Μέσων)
- UNI MEI - UNI - Μέσα, Ψυχαγωγία και Τέχνες
- UVA (United Voice Artists)